5510’a tabi memurların prime tabi olmayan maaş ögeleri nelerdir?
5510 sayılı Toplumsal Sigortalar ve Genel Sıhhat Sigortası Kanununun "Prime temel kazançlar" başlıklı 80 inci unsurunda; ".
Bu Kanuna nazaran birinci sefer 4 üncü unsurun birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı olanların prime temel çıkarlarının hesabında;
a) Aylıklarını işçi kanunlarına nazaran alan sigortalılar için;
1) İlgili kanunları uyarınca aylık gösterge ve ek göstergeler üzerinden ödenen aylık meblağları,
2) Memuriyet taban aylık ve kıdem aylık meblağları,
3) Makam, temsil ve vazife tazminatları, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 152 nci unsuru uyarınca (bölge, kurum, ünite, çalışma mahalli, misyonun niteliği ve gibisi kriterlere dayalı olarak asıl tazminatlara ek, ek yahut ayrıyeten ödenen tazminatlar hariç) ödenen tazminatlar (375 sayılı Kanun Kararında Kararname eki (III) sayılı Cetvelin 1 inci ve 2 nci sıralarında sayılanlar ile düzenleyici ve denetleyici kurumların emsali işçisi için, 152 nci hususun "II- Tazminatlar" kısmının "A- Özel Hizmet Tazminatı" kısmının (ğ) bendi ile "F- Kontrol Tazminatı" kısmının (b) bendinde yer alan tazminatlar temel alınır), 27/7/1967 tarihli ve 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri İşçi Kanununun ek 17 nci hususunun (A) bendinde yer alan cetvelde belirtilen oranlar üzerinden ödenen hizmet tazminatı (28/2/1982 tarihli ve 2629 sayılı Kanun ile 17/11/1983 tarihli ve 2955 sayılı Kanuna nazaran tazminat yahut üniversite ödeneği alanların yalnızca rütbelerinin karşılığı hizmet tazminatları), 11/10/1983 tarihli ve 2914 sayılı Yükseköğretim İşçi Kanununun 12 nci unsuru uyarınca ödenen üniversite ödeneği, 2802 sayılı Yargıçlar ve Savcılar Kanununun 106 ncı unsurunun üçüncü fıkrası uyarınca ödenen ek ödeme,.
esas alınır." kararına yer verilmiştir.
Söz konusu unsurda yer almayan maaş kalemlerinin kararlarına aşağıda yer verilmiştir:
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun "Zam ve Tazminatlar" başlıklı 152 nci unsurunun "I - Zamlar" başlıklı birinci fıkrasında; "a) Niteliği ve çalışma kaideleri bakımından güç olan işlerde çalışanlara iş zahmeti zammı,
b) Hayat ve sıhhat için tehlike arzeden hizmetlerde çalışanlara iş riski zammı,
c) Sayıştay'a hesap vermekle yükümlü olan saymanlarla, vezne açığından malen sorumlu olan veznedar ve öbür görevlilere mali sorumluluk zammı,
d) Temininde, misyonda tutulmasında yahut muhakkak yerlerde istihdam edilmesinde zahmet bulunan elemanlar için temininde zahmet zammı,
ödenir." denilmektedir.
375 sayılı Kanun Kararında Kararnamenin ek 9 uncu hususunun birinci fıkrasında; "Aylıklarını 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ile 2914 sayılı Yükseköğretim İşçi Kanununa nazaran almakta olan çalışana, 399 sayılı Kanun Kararında Kararnameye ekli (II) sayılı Cetvele dahil konumlarda istihdam edilen kontratlı işçiye, subay, kontratlı subay, astsubay, kontratlı astsubay, kontratlı subay ve astsubay adayları ile uzman jandarma ve uzman erbaşlara, mali haklar kapsamında yapılan her türlü ödemeler dahil almakta oldukları toplam ödeme fiyatı dikkate alınmak suretiyle tıpkı yahut emsal takım ve misyonlarda bulunan işçi ortasındaki fiyat istikrarını sağlamak hedefiyle, en yüksek Devlet memuru aylığına (ek gösterge dahil), ekli (I) sayılı Cetvelde yer alan takım ve misyon unvanlarına karşılık gelen oranların uygulanması suretiyle hesaplanan fiyatta ek ödeme yapılır." kararı bulunmaktadır.
Söz konusu Kanun Kararında Kararnameye 15 Temmuz 2023 tarihli ve 32249 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 7456 sayılı Kanunun 28 inci unsuru ile eklenen ek 40 ıncı unsurda ise; "Aylıklarını ek 10 uncu husus ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu . kararlarına nazaran alanlara; . (15.965) gösterge sayısının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak meblağda ilave ödeme yapılır. Ek ödemeye hak kazanılmasında ve bu ödemenin yapılmasında, işçinin aylık yahut fiyatlara ait tabi olduğu kararlar uygulanır. Bu ödeme damga vergisi hariç rastgele bir vergi ve sigorta prim kesintisine tabi tutulmaz." kararına yer verilmiştir.
Bu çerçevede; 5510 sayılı Kanuna tabi memurların prim kesintisine tabi olan ve olmayan maaş kalemlerine aşağıdaki tabloda yer verilmiştir:
| PRİM KESİNTİSİNE TABİ OLAN MAAŞ KALEMLERİ | PRİM KESİNTİSİNE TABİ OLMAYAN MAAŞ KALEMLERİ |
| Gösterge Aylığı | Yan Ödeme (Zamlar) |
| Ek Gösterge Aylığı | Ek Ödeme |
| Taban Aylığı | İlave Ödeme |
| Kıdem Aylığı | |
| Makam/Görev/Temsil Tazminatları | |
| 657 Sayılı Kanun'un 152. Hususunda Sayılan Tazminatlar |
Ayrıca belirtmek gerekir ki; bakanlık vilayet müdürü, daire başkanı ve üstü yöneticiler ile merkez teşkilatında misyon yapan müfettiş, kontrolör, denetçi ve meslek uzmanların maaşları 375 sayılı Kanun Kararında Kararnamenin ek 10 uncu hususunda düzenlenmiş olup ek (II) ve (III) sayılı cetvellerde sayılanlara ücret ve tazminat ismi altında iki gelir ögesinden ödeme yapılmaktadır (Ek 40 ıncı unsur uyarınca ek ödeme de yapılmaktadır). Lakin kelam konusu cetvellerde sayılanların prim kesintileri bu kalemler üzerinden değil üstteki tabloda belirtilen kalemlerden gerçekleştirilmektedir.
5510 sayılı Toplumsal Sigortalar ve Genel Sıhhat Sigortası Kanununa tabi memurların prime temel çıkarlarının hesabında; gösterge, ek gösterge, taban ve kıdem aylıkları ile makam/görev/temsil tazminatları ve 657 sayılı Kanunun 152 nci hususunda düzenlenen tazminatlar temel alınmakta olup yan ödeme (zamlar), ek ödeme ve ek ödeme kalemleri prime temel karın hesabında dikkate alınmamaktadır.