0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Avrupa Birliği’nin (AB) yürütme organı olan Avrupa Komitesi; Batı Balkanlar, Ukrayna ve Türkiye’nin de ortalarında bulunduğu 10 ülke için genişleme raporlarını açıkladı.

Raporlar, AB’nin dış siyaset ve güvenlikten sorumlu yüksek temsilcisi Josep Borrell ve genişlemeden sorumlu komiser Oliver Varhelyi’nin Brüksel’de düzenledikleri basın toplantısıyla kamuoyuna duyuruldu.

AB, Türkiye için hazırladığı 95 sayfalık raporda, üyelik müzakerelerinin 2018’den bu yana ilerlemediğini ve AB’nin demokratik standartlar, hukukun üstünlüğü ve yargı bağımsızlığı ile temel haklar konusunda geriye gidişle ilgili korkularının giderilmediğini kayda geçirdi.

Raporun giriş kısmında Türkiye’nin AB için “kilit bir ortak” ve birliğe aday ülke olduğu anımsatıldı, Doğu Akdeniz’de istikrar ve inanç ortamının korunmasının AB’nin stratejik çıkarına olduğu, Türkiye ile karşılıklı fayda ve işbirliğine dayanan bir bağın geliştirilmesi için kıymetli olacağına dikkat çekildi.

Geçmişte “İlerleme Raporu” olarak tanımlanan evraklar, aday ülkelerin AB üyelik sürecine ait siyasi, ekonomik, toplumsal ve başka alanlardaki kriterlere ne kadar ahenk gösterdiğini inceliyor ve tavsiyelerde bulunuyor.

‘Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi Parlamento’yu zayıflattı’

Raporun “demokrasi” ile ilgili başlığında, 31 Mart 2024’te yapılan lokal seçimlerin seçim kampanyası sürecindeki eksikliklere karşın genel olarak uygun yapıldığı ve sonuçlarına hürmet gösterildiği kaydedildi.

Türkiye’de 2018’den bu yana uygulanan Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin parlamentonun yasama ve denetleme işlevlerini zayıflattığının aktarıldığı raporda, istikrar ve denetleme ögelerinin olmadığı belirtildi.

Rapora nazaran kamu yönetimi hayli siyasallaştı, bilhassa hükümetin muhalefet belediyeleri üzerindeki baskısı lokal demokrasiyi zayıflatmaya devam etti.

Siyasi çoğulculuk açısından da meselelerin devam ettiğini aktaran raporda, yaklaşık 8 bin HDP üyesi ve yöneticisinin tutuklu olduğunu kaydetti (HDP 2023’te parti idaresi hakkındaki kapatılma davası nedeniyle faal siyasi çalışmaları Yeşil Sol Parti’ye devretmiş, bu parti ismini gerçekleştirdiği kongre ile Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi olareakl değiştirmiş, yeni parti de Yargıtay tarafından kabul edilmeyen kısa ismini DEM Parti olarak değiştirmişti).

‘TBMM’ye seçilen Can Atalay hür bırakılamadı’

Raporda, Yargıtay’ın Anayasa Mahkemesi (AYM) kararlarını uygulamaması nedeniyle TBMM’ye seçilen Can Atalay’ın özgür bırakılamadığı da kaydedildi.

Geçmiş raporlarda da vurgulandığı üzere Türkiye’de sivil toplum kuruluşlarının giderek daha güç ortamda faaliyet gösterdiğini kaydeden raporda, bütün zorluklara karşın sivil toplumun toplumsal hayata ait bahislerde faal olmaya devam ettiği belirtildi.

Rapora nazaran Türkiye, hukukun üstünlüğü ve temel haklar açısından AB kriterlerine uyma konusunda şimdi birinci basamakta. Önemli telaş yaratan bu hususlarda ilerlemenin sağlanmadığını anlatan rapor, kabul edilen yargı ıslahat paketlerinin temel eksikliklerin giderilmesinde tesir yaratmadığına işaret etti.

‘AİHM kararlarına uyulmuyor’

Yargı konusunda raporun dikkat çektiği bir diğer öge da Türkiye’nin Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararlarına uymayı reddetmesi.

Raporda, Türkiye’ye AİHM kararlarına uyması tavsiyesinde bulunurken bilhassa Seyahat davasından tutuklu iş insanı Osman Kavala’nın hür bırakılması gerektiğinin altını çizildi.

AB’nin başka tavsiyeleri ortasında, Türk yargısının Avrupa standartlarında bağımsız ve tarafsız karar almasının sağlanması için uygun bir siyasal ve yasal ortam yaratılması, AYM kararlarının uygulanması, Yargıçlar ve Savcılar Kurulu’nun (HSK) yapısının değiştirilmesi de bulunuyor.

Rapor, Türkiye’nin yolsuzlukla gayret konusunda da atması gereken çok adım olduğunu ve Avrupa Kurulu Yolsuzluğa Karşı Devletler Kümesi (GRECO) ile Birleşmiş Milletler’in ilgili kararlarına ahenk göstermesi gerektiğini kaydediyor.

‘İnsan hakları durumunda ilerleme yok’

Rapor, temel haklar konusunda da ilerleme olmadığını ortaya koydu. Türk maddelerinin genel olarak insan haklarına hürmet gösterilmesi konusunda garantiler içerdiğini lakin uygulama açısından Avrupa İnsan Hakları Kontratı (AİHS) ve AİHM içtihatlarına nazaran uyumlaştırılmalarının kıymetine dikkat çeken raporda, “terörizme destek” savlarıyla birçok gazeteci, müellif, avukat ve insan hakları aktivistlerinin yargılandığına dikkat çekildi.

AB, Türkiye’nin öncelikle “terörle uğraş yasalarını” AB ile uyumlu hale getirmesi daveti yaptı. LGBT ve azınlıklara karşı ayrımcı tavır ve uygulamalara karşı faal adımlar atılmasını isteyen AB, tabir özgürlüğü konusunda da Türkiye’de ilerleme olmadığını vurguladı.

Halen 54 gazetecinin tutuklu olduğunun kaydedildiği raporda, Türkiye’nin bu alanda ilerleme için gazetecileri, insan hakları aktivistleri ve avukatları hür bırakması istendi.

‘Güneydoğu’da zelzelelerin tesirleri sürüyor’

Raporda, Güneydoğu bölgesinin 6 Şubat 2023’te meydana gelen zelzelelerin devam eden tesirleri nedeniyle korku verici bir durumda olduğunu kaydedildi.

Bunun yanı sıra, PKK’nın taarruzları nedeniyle hudut bölgelerindeki güvenlik durumunun tehlikeli olduğuna dikkat çekilen raporda, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Kuzey Irak ve Kuzey Suriye’de hudut ötesi operasyonlarına devam ettiğini vurguladı.

Hükümetin “terörle mücadele” hakkı olduğunu fakat bunu yaparken temel insan haklarının gözetilmesi gerektiğini belirten AB raporunda, geçen müddette Kürt meselesinin tahlili için manalı bir teşebbüsün gözlemlenmediği de kayda geçirildi.

Raporda, Güneydoğu Anadolu bölgesinde çalışan gazeteciler, barolar ve insan hakları savunucularının “terörle gayret yasalarının” geniş bir yorumla uygulanmasından ötürü baskı altında kalmaya devam ettikleri bildirildi.

‘Enflasyon inme eğiliminde’

İşleyen pazar iktisadının oluşturulması ile ilgili kriterler açısından Türkiye’nin ileri bir kademede olduğu belirtilen raporda, hala yüksek olmasına karşın enflasyonda düşüş gözlendiği, sıkı para siyaseti sayesinde iç talebin ve dış ticaret açığının azaldığı kaydedildi.

6 Şubat 2023’teki sarsıntılar nedeniyle bütçe açığının arttığının belirtildiği raporda, hükümetin aldığı tedbirlerin iş ortamının gelişmesini sağladığını fakat şeffaflık ve öngörülebilirlik açısından telaşların devam ettiği aktarıldı.

Ekonomi idarenin 2023 yazından itibaren uyguladığı siyaset kapsamında Merkez Bankası’nın siyaset faizini en değerli araç kullandığını kaydeden rapor, Türk hükümetine Merkez Bankası’nın bağımsızlığını daha da kuvvetlendirecek adımlar atması tavsiyesinde bulundu.

‘Dış siyasette AB ile ahenk çok düşük’

Bölgesinde çok kıymetli bir aktör olmasına karşın Türkiye’nin ortak dış ve savunma siyaseti kapsamında AB’ye ahenginin çok düşük oranda olduğunun belirtildiği raporda, Türkiye’nin Brüksel’in kabul ettiği Rusya yaptırımlarına katılmaması ve Hamas’ı “terör örgütü” olarak kabul etmemesi eleştirildi. Rapora nazaran, 2023’te yüzde 9 olan ahenk oranı 2024’te yüzde 5 olarak kaydedildi.

Raporda, Orta Doğu’da Hamas’ın akınlarıyla savaşın başladığı 7 Ekim 2023’ten bu yana Türkiye ile İsrail ortasındaki münasebetlerin önemli formda gerildiği, Türkiye’nin bu ülkeye ticaret ambargosu uygulamaya başladığı kaydedildi.

Türkiye’nin AB üyeliği amacına bağlı kaldığını söz etmesine rağmen “360-derece stratejik bakış” olarak tanım ettiği dış siyasetini uygulamaya devam ettiğini belirten raporda, Türk dış siyasetinin stratejik otonomi çerçevesinde kapsamlı diplomatik, ekonomik, güvenlik ve savunma münasebetlerini geliştirdiğine dikkat çekildi.

Raporda Türkiye’nin, liderliğini Çin ve Rusya’nın yaptığı BRICS’e üyelik müracaatında bulunduğunu ve Şanghay İşbirliği Örgütü doruğuna cumhurbaşkanı düzeyinde katıldığı vurgulandı.

Raporda ayrıyeten Kıbrıs meselesine ve Türk-Yunan diyaloğuna da geniş yer verildi, Atina- Ankara ortasındaki yumuşamanın olumlu tesirleri kayda geçirildi. Fakat Türkiye’nin Kıbrıs meselesinde BM parametrelerini reddedip iki devletli tahlil ısrarında bulunmasının olumsuz yankılandığını kaydeden raporda, AB’nin sorunun tahlili için elinden gelen katkıyı vermeye hazır olduğunu vurgulandı.