0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

ABD’nin İsrail’e Gazze’de 30 gün içinde insani yardıma erişimin genişletilmesi, aksi takdirde askeri yardımın kısmen kesileceğini söylediği mektubun akabinde, son iki haftadır birinci defa Gazze’nin kuzeyine birinci sefer yardım girdi.

Mektup, Biden idaresinin İsrail’in Gazze’ye insani yardımı engellemesine karşı kamuoyu önünde yaptığı en ayrıntılı eleştiriydi. Dışişleri Bakanı Antony Blinken ve Savunma Bakanı Lloyd Justin tarafından imzalanan mektubun mahrem kalması gerekiyordu lakin İsrailli gazetecilere sızdırıldı.

İsrail’in Gazze’deki yardım operasyonuna büsbütün farklı bir halde yaklaşması, yani kısıtlamalar koymak yerine hızlandırması için detaylı bir plandı. Mektupta İsrail’in yardım dağıtımlarını engellemesi ve 1,7 milyon Filistinliyi zorla konutlarından ederek önemli hastalık riskine açık hale getirmesi satır satır inceleniyordu.

Hatta İsrail’in BM’nin Filistinli mültecilere yardım kuruluşu UNRWA’ya karşı uzun müddettir giriştiği akınlar sorgulandı.

ABD’nin “belirli ayrıcalıklar ve muafiyetleri kaldırılan yeni yasa tasarılarından “çok kaygılı” olduğu belirtildi. Bir İsrailli bakan UNRWA’nın işgal altındaki Doğu Kudüs’te yer alan merkezine el konulmasını ve yere Yahudi yerleşimleri yapılmasını istemişti.

ABD, İsrail’in UNRWA konusundaki dertlerini kabul ediyor, lakin kısıtlamaların Gazze’deki insani yardım uğraşlarıyla, Doğu Kudüs ve işgal altındaki Batı Şeria’da yaşayan onbinlerce Filistinlinin eğitimi ve selameti “yıkıcı” tesiri olacağı belirtiliyor.

Mektup, iki muhatabı için rahatsız edici bir okuma olmalı. İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant ve Stratejik İşler Bakanı ve Başbakan Benyamin Netanyahu’un en yakın danışmanlarından biri olan Ron Dermer.

Sadece de mektupta “ABD’nin Gazze’de berbatlaşan insani durumla ilgili derin kaygılarının” detaylarıyla anlatılmış olmasından değil. Mektupta birebir vakitte bir tehdit de olan, ABD maddelerinin Amerikan yardımının dağıtımını engelleyen ülkelere silah transferlerini kısıtladığı hatırlatması da vardı.

Gallant, 7 Ekim 2023’teki Hamas saldırısından iki gün sonra İsrail’in insani yardım akışına yaklaşımını belirlemişti. Bakan, Gazze Şeridi’nin “tam kuşatma” altına alındığını söylemişti. “Yakıt ve besin girmeyecek. Her şey kapanacak. İnsan hayvanlarla savaşıyoruz ve buna nazaran davranıyoruz” demişti.

Özellikle Amerikalılardan gelen baskı, İsrail’i Gallant’ın planını yumuşatmaya zorladı fakat Gazze’ye giren yardım hiç daima ve kâfi olmadı. Lakin son aylarda kısıtlamalar daha da sıkılaştırıldı ve bu mektubun yazılmasını beraberinde getirdi. İsrail’in Gazze’ye yardım akışını sürdürme vaatlerini yerine getirmemesine Biden idaresi içindeki öfkenin bir işareti.

Avrupa Birliği’nin en üst seviye diplomatı ve önde gelen insan hakları kümeleri İsrail’i açlığı bir savaş silahı olarak kullanmakla suçlamıştı. Mayıs ayında Memleketler arası Ceza Mahkemesi’nin Başsavcısı Karim Khan, mahkemeye savaş hataları ve insanlığa karşı kabahatler için tutuklama buyruğu başvurusu yaptığında, Başbakan Netanyahu ve Yoav Gallant’ı sivilleri aç bırakmakla suçlamıştı. Her iki isim de suçlamaları reddetti.

Netanyahu 27 Eylül’de BM Genel Kurulu’nda konuştuğunda, İsrail’in Gazzelileri aç bıraktığı suçlamalarını “saçmalık” diye tanımlamıştı. İsrail Başbakanı ayrıyeten Blinken ve Austin’in mektupta tanımladığı durumdan çok farklı olan İsrail’in Gazze’deki yardım operasyonunda oynadığı role dair kendi versiyonunu anlatmıştı.

Netanyahu içinse suçlamalar BM ve BM kurumlarındaki antisemitizmin bir diğer işaretiydi.

İsrail “Yalanlarla ve iftiralarla kuşatıldı” dedi.

“İyi berbat üzere, makus de uygun üzere gösteriliyor.”

“Gazze’ye 700 bin ton besin girmesine yardımcı olduk. Bu Gazze’deki her bir erkek, bayan ve çocuk için günde 3 bin kaloriden fazlası manasına geliyor.”

Amerikan mektubunda yer alan alandaki gerçekler ise Netanyahu’nun telaffuzuna tezat oluşturuyor. Kimileri Netanyahu New York’da tezlerini lisana getirdiği sırada, Eylül ayında İsrail’in koyduğu kısıtlamalara odaklanıyor.

Amerikalılar ayrıyeten, İsrail’in zahmetli kurallarla ve muhakkak birtakım taleplerle yardım dağıtımını yavaşlatma formülünü eleştiriyor;

İsrail Hamas’ın yardımları çalıp, şişirilmiş fiyatlara sattığını tez ediyor. Amerikalılar bu suçlamaya değinmiyor lakin tek bir cümlede “kanunsuzluk ve yağmada” artış olduğunu kabul ediyor. Mektubun çok büyük kısmında İsrail’in Gazze’deki kuşatmasına değiniliyor.

Eleştiriler, Gazze’ye yardım sistemlerinin ötesine geçiyor. Kuzey Gazze’nin tecridinin sona erdirilmesi talep ediliyor. Netanyahu’nun kabinesindeki ultra milliyetçiler buradaki Filistinlilerin yerine Yahudi yerleşimcileri koymayı istiyor.

İsrail’in mevcut saldırısını başlatmasından bu yana Gazze’nin kuzeyiyle ilgili korkular artıyor.

İsrail Ordusu’nun atılımları, İsrail’in eski ulusal güvenlik danışmanı General Giora Eiland öncülüğündeki bir küme emekli subayın öne sürdüğü planın kimi kısımlarını hatırlatıyor. Eiland, rehineleri geri almak için bir muahede yapmak ve savaşı erken sona erdirmek istediğini söylüyordu. Lakin bu olmayınca, daha radikal bir atılımın gerekli olduğuna inanıyor.

İsrail Gazze’nin kuzeyini Gazze Vadisi boyunca uzanan bir koridorla güneyden ayırdı. Eiland planının tahliye güzergahlarını bir ila 10 hafta boyunca açmak ve kuzeyde kalan 400 bin dolayında sivilin bölgeyi terk etmesini sağlamak olduğunu söyledi. Sonra da bölge kapatılacak, tüm tedarik kesilecek ve içeride kalan herkes yasal askeri maksat olarak görülecek.

Bu planının bir versiyonu, İsrail birlikleri, tankları ve İHA’ları tarafından kapatılan kuzeydeki Cebeliye Mülteci Kampı’nda uygulanıyor üzere görünüyor.

Blinken-Austin mektubunda “sivillerin zorla kuzeyden Güney Gazze’ye tahliyesi üzere bir İsrail hükümeti siyaseti olamayacağını” söylüyor. Yardım kuruluşlarının Kuzey Gazze’ye “sürekli erişebilmesi gerektiği” vurgulanırken, bölgeye güneyden tehlikeli ve sıklıkla ölümcül yoldan değil, direkt İsrail’den girmeleri gerektiği belirtiliyor. “Operasyonel bir gereklilik olmadıkça da” tahliye buyruklarının iptal edilmesi gerektiği söyleniyor.

İsrail, birden fazla Gazze’nin kuzeyinden kaçan 1,7 milyon sivili kıyı boyunca El Mawasi ve Deyr el Balah ortasındaki dar bir hatta yerleşmeye zorladı. Mektupta “bu çok kalabalığın sivillerin ağır hastalıklara yakalanma riskini artırdığı” vurgulandı.

Amerikalılar, sivillerin kış aylarından evvel iç bölgelere gidişine müsaade verilmesi için baskının azaltılmasını istiyor. BBC Doğrulama Servisi, İsrail’in “insani bölgeler” diye belirlediği yerlerde Hamas amaçları olduğunu söylediği yerleri de bombaladığını teyit etmişti.

Mektup derhal sonuç verdi. Ekim başından bu yana birinci sefer İsrail yardım taşıyan kamyon konvoylarının girişine müsaade verdi. Lakin ölçü tekrar ABD’nin istediği seviyelerde değil. Bilhassa ateşkes olmadığı için mektubun Gazze’deki insani felaketi sona erdirip erdiremeyeceği diğer bir sıkıntı.

İsrail’e durumu düzeltmesi için 30 gün müddet verildi. ABD Başkanlık seçimleri de bu süreçte yapılacak. ABD seçimden gönce İsrail’e silah sevkiyatına son vermeyecektir. Bilhassa de İsrail’in İran ile potansiyel olarak çok daha geniş kapsamlı bir savaşın eşiğinde olduğu düşünüldüğünde.

Başkan Yardımcısı Kamala Harris kazanırsa, Biden idaresi Ocak’taki yemin merasimine dek baskıyı sürdürmeye devam edebilecek.

Donald Trump ikinci kere seçilirse büyük ihtimalle farklı bir durum olacak. Trump’ın Beyaz Saray’daki dört yılına bakıldığında, Joe Biden’ın Beyaz Saray devrinin sona ermesini bekleyen Netanyahu ne isterse onu yapabileceğini düşünecek.

Biden idaresi, kendi partisinde ve ötesinde ABD’nin İsrail’in en hayati müttefiki olma özelliğini kullanmaması nedeniyle eleştirilmişti. İsrail, ABD’nin askeri ve diplomatik dayanağı olmadan, savaşlarını sürdürmekte zorlanacaktır. Mektup, baskı yapmak için önemli bir teşebbüs üzere görünüyor. Savaşın birinci bir yılında Netanyahu sıklıkla ABD’nin isteklerini görmezden geldi.

Bir dönüm noktası, Eylül sonundaki BM Genel Kurulu’nda ABD, İngiltere ve başka müttefikleri diplomasiye vakit tanımak için İsrail’e Lübnan’da 21 günlük ateşkesi kabul ettirdiklerine inandıklarında yaşandı.

Bunun yerine Netanyahu’nun konuşması daha da inatçı bir tondaydı ve ateşkesi reddetti. New York’taki otel odasından Hizbullah lideri Hasan Nasrallah suikastının buyruğunu verdi.

Bazı üst seviye Batılı yetkililer Netanyahu’nun Biden idaresiyle “oynamasından” şikayetçi.

Mektup, dengeyi yine kurmak ismine gecikmiş bir teşebbüs. Biden İsrail’in en yeterli şartsız takviye vererek etkilenebileceğine ikna olmuş durumda. Biden 7 Ekim’den sonra, İsrail’e ülkesinin 11 Eylül ataklarından sonra yaptığı üzere öfkeden kör olmaması tavsiyesinde bulunmuştu. Lakin Netanyahu isteklerini görmezden geldi.

İsrail ABD’nin Gazze’deki taleplerini dinlese de dinlemese de, Biden lider olarak son tipine girerken Gazze’deki savaşın Orta Doğu’ya yayılmasını tedbire gayretleri net bir formda başarısız oldu.

Mektuba gelince, İsrail’in aylardır insani yardımlara uyguladığı kısıtlamalar yüzünden Gazze’de acı çeken ve hayatını kaybeden tüm o siviller için biraz geç oldu