Bütçede Araç Alımı Artışı

NİSANUR YILDIRIM

(ANKARA) - TBMM Plan ve Bütçe Kurulu Üyesi ve CHP Karabük Milletvekili Cevdet Akay, bütçe görüşmelerinde; Tasarruf Önlemleri Genelgesi ile kamuya üç yıl taşıt alınmayacağını anımsatarak, "2025 yılı bütçesinde 3 bin 423 adet araç alınacak. Geçen yıl bu sayı 3 bin 59'muş, 364 araç daha fazlalaşıyor. Yüzde 11,89 oranında bir artış var. Bir taraftan biz bu araçların satılıp kiralanmasıyla ilgili, sarfiyatların aşağı çekilmesiyle ilgili tasarruf yapmaya çalışırken bir taraftan da bu araçlar alınıyor" dedi.

AK Parti Samsun Milletvekili Mehmet Muş'un başkanlığında toplanan TBMM Plan ve Bütçe Komitesi'nde, 2025 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi ve 2023 Yılı Merkezi Yönetim Kesin Hesap Kanunu Teklifi'nin geneli ile Sayıştay raporları üzerinde görüşmeler sürüyor.

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz'ın da katıldığı kurulda, milletvekilleri bütçenin geneli üzerine konuşuyor.

Bütçenin geneli üzerine kelam alan TBMM Plan ve Bütçe Komitesi Üyesi ve CHP Karabük Milletvekili Cevdet Akay, araç alımlarının evvelki yıla nazaran yüzde 12 arttığının altını çizerek, artan faiz yüküne dikkat çekti. Akay, şunları söyledi:

"2025 yılı bütçe büyüklüğü 14,7 trilyon. Tekrar, kamu gelirleri açısından baktığımız vakit da 12,8 trilyonluk bir gelir hedeflenmiş. Baktığımız vakit, bütçede şimdiden 1 trilyon 931 milyarlık bir açık öngörüyoruz. Evvelki yıla nazaran yüzde 10,1 oranında bir düşüş olmasına karşın yeniden de bütçe açığı açısından kıymetli bir büyüklük. Bütçe disipliniyle ilgili bu denetimi şimdi sağlayamadık. Bu bütçe açığının kamu masraflarına oranı yüzde 13, vergi gelirlerine oranı da yüzde 15,08 civarında. Burada da geçen yıllara göre doğal ki oransal olarak bir düşüş olmasına karşın oranlarda önemli bir büyüklük var. En değerli sıkıntısının faiz sarfiyatları olduğunu görüyoruz; 1 trilyon 950 milyarlık bir faiz masrafı var, bu da bütçe büyüklüğüne oranı yüzde 13 civarında, gelirlere oranı da yüzde 15,23 civarında. Borçlanma oranı çok yüksek ve borç ödeme sorunu var.

"Az kazanan da çok kazanan da tıpkı vergiyi veriyor"

Ülkemize baktığımız vakit da bu sorun ülkemizde de geçerli zira bu bütçe; borç, faiz ve kur farkı sarfiyatı sarmalına girmiş durumda. Yıllar prestijiyle bu borç yükünün arttığını görüyoruz, bunu beceremediğimizi görüyoruz, önümüzdeki devir içerisinde de bu ülke iktisadımızı zorlayacak bir şey. 374 milyar 45 milyonluk bir kur farkı masrafı var, 2023 yılında bunun 32 milyar 806 milyonu ödenmiş, lakin ödenen kısım 2023 yılı içerisinde 32 milyar 806 milyon, bu da toplam iç borç büyüklüğü 2023 yılında, yüzde 11,64'e tekabül ediyor. Kurun baskılandığı bir ortamda bu meblağ bu boyuta geldiyse, kur artışında bu borç yükünün çok daha fazla olacağını ve borçlanma oranının ülke olarak daha çok yükseleceği gerçeği var. Dolaylı ve dolaysız vergiler ayrımına baktığımız vakit, yıllar prestijiyle değişen bir şey yok; bu bütçede de dolaylı vergiler yüzde 65, dolaysız vergiler yüzde 35 civarında devam ediyor. Hasebiyle, az kazanandan az vergi alınması gerekirken, az kazanandan da yüksek vergiler, çok kazanandan da tıpkı vergileri almış oluyoruz. Hasebiyle, vergi yükü ücretliler ve dar gelirliler üzerinde devam ediyor.

"Garanti ödemelerinin durdurulması gerekiyor"

2010-2020 yılı ortasında yalnızca KÖİ ve yap-işlet-devret projesi yapan firmaların bir kısmına 128 kere vergi, fotoğraf, harç istisna dokümanı verilmiş. Bir taraftan bu kurumlar "depreme yardım" diye bağışta bulunuyorlar fakat bir taraftan da bir hafta, on gün sonra yatırım teşvik evrakı alıp çok önemli devlet imkanlarından yararlanıyorlar. Bu KÖİ ve yap-işlet-devret projeleri ülkemiz için kanayan bir yara. 2005 yılından 2024 yılına kadar 79,5 milyar dolar para ödenmiş, 162 milyar dolar bu yıl ödenecek. Bunların vergilerini artıralım dedik, yüzde 25'ten 30'a çıkardık. Yalnızca 2025 yılında 557 milyonluk bir tahsilat tesiri olacak lakin bir taraftan da bu kurumların vergi yükü yüzde 3 ile yüzde 6 ortasında değişiyor. Almış oldukları teşviklerden ötürü da yüzde 10 taban kurumlar vergisi getirilmiş olmasına karşın fiiliyatta buradan çok az tahsilat yapacağımızı sizler de takdir edersiniz. Bu tahsilatın tedbirlerinin de kesinlikle alınması gerekiyor. Bu garanti ödemelerinin artık bir yerde durdurulması, kurun sabitlenmesi ve ülkenin bu yükten kurtarılması gerekiyor.

"2025 yılında 3 bin 423 araç daha alınacak"

Üç yıl taşıt alımı yapılmayacağı söz edilmişti lakin bakıyoruz ki 2025 yılı bütçesinde 3 bin 423 adet araç alınacak. Geçen yıl bu sayı 3 bin 59'muş, 364 araç daha fazlalaşıyor, yüzde 11,89 oranında bir artış var. Bir taraftan biz bu araçların satılıp kiralanmasıyla ilgili, sarfiyatların aşağı çekilmesiyle ilgili tasarruf yapmaya çalışırken bir taraftan da bu araçlar alınıyor."

"İktidar gelir dağılımındaki bozukluğu gidermek için adım atmıyor"

Bütçede yapılması gereken iyileştirmeler ve atılması gereken adımlar hakkında da konuşan Akay, "Tabii, kayıt dışı iktisadın vergilendirilmesi, gerekli tasarruf önlemlerinin sağlanması, ücretlilerin vergi yükünün azaltılması, çok kazanandan çok vergi alınması, sermayenin vergilendirilmesi, maden ocakları dahil işletilen bütün bu tesislerdeki vergi yükünün gerçek düzeye çekilmesi ve ulusal firmalarla işletilmesinin sağlanması, esnafın, çiftçinin, KOBİ'nin desteklenmesi, emeklinin, minimum ücretlinin hak ettiği formuyla fiyatlarının ayarlanması açısından çok çok tedbirler almamız gerekiyor. Buradaki, gelir dağılımındaki bozukluğu gidermek için bunların kesinlikle hayata geçirilmesi lazım" dedi.