0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

İsrail, geçtiğimiz günlerde Tahran’ın düzenlediği füze saldırısına karşı İran’a “hassas ve hedefli” diye tanımladığı hava akınları gerçekleştirdi.

İki ülke ortasında aylardır devam eden karşılıklı taarruzlar “topyekun” bir bölgesel savaş korkularını artırdı.

Ancak İran hava akınlarında dört askerinin öldüğünü söylerken, birinci işaretler atakların korkulandan daha kısıtlı olduğunu gösteriyor.

İşte taarruz hakkında bildiklerimiz.

Saldırı nasıl düzenlendi?

Yerel saatle 02:15 civarında İran medyası başşehir Tahran ve etrafında patlamalar olduğunu bildirdi.

Sosyal medyaya yüklenen ve BBC tarafından da doğrulanan vidolarda kentin üzerinde rokretler görürülken, birtakım mahallelerde yaşayanlar şiddetli patlamalar duyulduğunu söyledi.

Kısa mühlet sonra İsrail Ordusu, İran’daki “askeri hedeflere” karyı “hassas” saldırıladr düzenlendiğini duyurdu.

Saldırıda savaş jetleri ve insansız hava araçları kullanıldı. Gayeler ortasında İran’ın hava savunma sistemleriyle füze ve İHA üretim tesisleri de vardi.

İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu ve Savunma Bakanı Yoav Gallant, saldırıyı İsrail Ordusu’nun Tel Aviv’deki komuta ve denetim merkezinden izledi.

Saldırı, üç saat içinde birkaç dalgada düzenlendi. Mahallî saatle 06:30’dan kısa müddet sonra İsrail Ordusu, akınların sona erdiğini duyurdu.

Beyaz Saray hücumları “kendi ni savunma hakkının icrası” diye tanımladı. Üst seviye bir idare yetkilisi, AB’nin israil’i “hedefli ve oranlı” bir reaksiyon vermeye teşvik ettiğini vurguladı.

Saldırıların boyutu nasıldı?

Saldırıların boyutu ve yol açtığı hasar bu basamakta net değil. İsrail Ordusu 20 maksadı vurduklarını ve bu gayeler ortasında füze üretim sesisleri, yerden havaya füzeler ve öteki askeri tesisler olduğunu söylüyor.

İran Ordusu dört askerinin öldüğünü, ikisinin “füzelerle savaşırken” hayatını kaybettiğini belirtti.

İran makamları, Tahran, Huzistan ve İlam bölgelerinin amaç alındığını açıkladı. Ülkenin hava savunmasının “saldırılara muvaffakiyetle pürüz olduğunu”, lakin “bazı alanların kısıtlı hasar aldığını” kaydetti.

BBC Doğrulama Servisi, Tahran’ın doğusundaki bir savunma bakanlığı, güneyinde de bir hava savunma üssünde hasar tespit etti.

Üst seviye bir ABD idaresi yetkilisi, hücumların İran’ın petrol ve nükleer tesislerine hasar vermediğini söyledi. ABD Başkanı Joe Biden İsrail’e bu gayelerin vurulmaması daveti yapmıştı.

Suriye devlet medyası da ülkenin orta ve güney bölümlerindeki askeri tesislere hücum düzenlendiğini duyururken, İsrail bu akınları teyit etmedi.

İsrail neden İran’a saldırdı?

İsrail, Orta Doğu genelinde İsrail’e düşman olan bir dizi kümenin esas destekçisi. Bunlara, İsrail’in şu anda savaşta olduğu Hamas ve Hizbullah da dahil.

İran Nisan ayında İsrail’e birinci direkt saldırısını düzenleyip, 300 dolayında füze ve İHA göndermişti. Bu, İsrail’in Suriye’deki Büyükelçilik binasını vurup, kimi üst seviye İran İhtilal Muhafızları (IRGC) kumandanlarını öldürmesine missilemeydi.

İsrail buna, İran’ın İsfahan bölgesindeki bir füze savuinma sistemine “kısıtlı” bir taarruzla karşılık verdi ve İran da bu taarruza misillemede bulunmamayı tercih etti.

Daha sonra, Temmuz ayında İsrail Beyrut’taki hava akınında üst seviye bir Hizbullah kumandanını öldürdü. Sonraki gün Hamas’ın siyasi lideri İsmail Haniye Tahran’daki bir patlamada öldü. Tahran israil’i suçlarken, İsrail rastgele bir yorumda bulunmadı.

Eylül sonunda İsrail Beyrut’ta Hizbullah lideri Hasan Nasrallah ve üst seviye İranlı yetkili General Abbas Nilfuruşan’ı öldürdü.

1 Ekim’de İran, Haniye, Nasrallah ve Nilfuruşan’ın vefatlarına İsrail’e 180 civarında balistik füze ateşleyerek karşılık verdi.

Bu son taarruz, İsrail’in bu hücuma misillemesiydi.

Şimdi ne olabilir?

İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu’nun bürosu, ABD’li yayın kurumu Axios’un ataklardan evvel İsrail’in İran’a bir ileti yollayıp, ataklar konusunda çeşitli detaylar verdiği ve Tahran’a misilleme yapmaması uyasında bulunduğu haberini reddetti.

Başbakanın Sözcüsü “İsrail, taarruzdan evvel İran’a bilgi vermedi. Zamanlaması, gayeleri ve akının şiddeti hakkında bir şey söylenmedi” dedi.

Yine de, atağın birinci işaretleri kimilerinin korktuğu kadar şiddetli olmadığını gösteriyor.

İsrail Ordusu ” Gazze Şeridi ve Lübnan’daki savaş amaçlarımıza odaklanmış durumdayız. Daha geniş bir bölgesel tırmanma için bastırmaya devam eden İran” dedi.

Üst seviye bir ABD’li yetkili de “bu İran ve İsrail ortasında direkt ateşin sonu olmalı” dedi.

İran Dışişleri Bakanlığı ise kendilerini savunma “hakları ve zorunlulukları olduğunu” belirtirken, hücumları milletlerarası hukukun ihlali olarak tanımladı.

Ancak Tahran ayrıyeten, “bölgesel barış ve güvenlik konusundaki sorumluluklarını” bildiğini vurguladı.

İran’daki durum ne?

İran devlet medyası tarafından gösterilen fotoğraflarda, ülkede hayatın devam ettiği görülüyor. Beşerler kalabalık caddelerde gezip, parklarda dolaşıyor ve sebze-meyve satılan pazarlar her zamanki üzere açık.

İran akının düzenlendiği saatlerde hava alanını bir mühlet kapatmıştı, lakin birkaç saat sonra yine açtı. Öğlenden sonra ticari uçuşlar yine havadaydı.

Ancak İran hükümetinin atağın tesirlerini değeriz göstermeye çalıştığına dair işaretler de var.

IRGC, atağa ilişkin “görüntü ya da haberleri, İsrail temaslı ya da düşman” görülen rastgele bir haber kurumuna göndermenin bir cürüm olduğunu duyurdu. İran genelde Batı medyasını “düşman” görüyor.

İran medyası Tahran Başsavcılığı’nın ismi açıklanmayan bir internet sitesine “ulusal güvenliğe karşı bahisleri haber yapmak” suçlamasından soruşturma başlattığını bildirdi.

Dünya nasıl reaksiyon verdi?

ABD Ulusal Güvenlik Kurulu Sözcüsü Sean Savett İsrail’in misillemesinde “nüfusun ağır olduğu yerlerden kaçınıldığını ve İran’ın İsrail’in en büyük nüfuslu kentini maksat almasının aksine, yalnızca askeri maksatlara odaklanıldığını” söyledi.

Ancak Savett, Washington’ın gayesinin “diplomasiyi hızlandırmak ve Orta Doğu bölgesindeki tansiyonları azaltmak olduğunu” belirtti.

İngiltere Başbakanı Keri Starmer da İsrail’in kendisini savunma hakkı olduğunu söyled fakat tüm taraflara “itidal” ve İran’a karşılık vermeme daveti yaptı.

Suudi Arabistan saldırıyı kınadı ve “bölgedeki güvenlik ve istikrarı tehdit eden” rastgele bir atılımdan kaçınılması ihtarında bulundu.

Mısır Dışişleri Bakanlığı da benzer bir açıklama yapıp, akınlardan “büyük telaş duyulduğunu” bildirdi.

Hamas da hücumları “İran’ın egemenliğinin açık bir ihlali, bölgenin ve halkların güvenliğini maksat alan bir tansiyon olduğunu” belirtti.

Katkıda bulunan: Ghoncheh Habibiazad, BBC Monitoring