0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

ABD’de tarihi gün geldi çattı. Son dönemin en kritik seçimleri olarak gösterilen yarışta ABD’liler 47. başkanı belirlemek için sandık başına gitti. Oy verme ve sayma süreci devam ederken, Cumhuriyetçilerin adayı Donald Trump ile Demnokratların adayı Kamala Harris’ten peş peşe argümanlı açıklamalar geldi.

ABD’DE 270 DELEGEYE ULAŞAN BAŞKANLIK YARIŞINI KAZANACAK

ABD’de başkanlık seçimleri klâsik olarak her 4 yılda bir kasımın birinci pazartesi gününden sonraki birinci salı yapılıyor. Ülkedeki seçim sistemi, en fazla oyu alanın değil, en fazla delegeye ulaşan adayın lider olmasına imkan veren Seçiciler Kurulu (Electoral College) tekniğiyle çalışıyor. Buna nazaran ABD halkı, liderlerini direkt kendi oylarıyla değil, seçtikleri delegeler üzerinden dolaylı olarak belirliyor. 50 eyalet ile başşehir Washington DC’yi temsilen toplam 538 delegeden oluşan “Seçiciler Kurulu” ismi verilen sistemde, her bir eyaletteki delege sayısı, o eyaletin Senato ve Temsilciler Meclisindeki üyelerinin toplamına eşit oluyor. Bu sistemde bir adayın, başkanlık için 538 sayısının yarıdan bir fazlası olan 270 delegeye ulaşması gerekiyor.

SALINCAK EYALETLER KAZANANI BELİRLEYECEK

Aynı seçim sistemi kapsamında eyaletlerde yarışı kazanan aday o eyaletin tüm delegelerini alıyor; “Kazanan hepsini alır (winner-take-all-system)” ismiyle anılan bu kural, o eyalette kaybeden adaya verilen oyları yok saydığı için tartışılıyor. ABD seçim sisteminde toplamda daha fazla oy almasına karşın kritik eyaletleri kaybettiği için delege sayılarında geride kalıp yarışı kaybeden lider adayları bulunuyor.

TRUMP, 2016’DA SALINCAK EYALETLERLE ZAFERE ULAŞMIŞTI

Buna en yeni örnek olarak, 2016 başkanlık seçimlerinde rakibi Hillary Clinton’dan 2,8 milyon daha az oy alan Donald Trump, salıncak eyaletlerde kazanarak 304 delegeye ulaştı ve rahat halde lider oldu.

Bu sistemde başkanlık seçiminin yazgısını, Cumhuriyetçi ile Demokratlar ortasında gidip geldikleri için “salıncak” olarak da isimlendirilen çekişmeli eyaletler belirliyor. 2024 seçimlerinde başkanlık için ulaşılması gereken toplam 270 delege sayısının 93’ünü teşkil eden Arizona, Nevada, Wisconsin, Michigan, Pennsylvania, Kuzey Carolina ve Georgia “salıncak eyalet” pozisyonunda bulunuyor.

EYALETLERİN DELEGE SAYISI

Güncellenen sayılara nazaran, Arizona 11, Nevada 6, Wisconsin 10, Michigan 15, Pennsylvania 19, Kuzey Carolina 16 ve Georgia 16 delege sahibi. California’nın 54, Texas’ın 40, Florida’nın 30 ve New York’un 28 delegesi bulunuyor fakat delege sayısı fazla olan bu eyaletlerin parti eğilimleri uzun yıllardır pek değişmediği için toplamda sonuca tesirleri büyük olmuyor. Örneğin, California ve New York uzun yıllardır Demokrat, Texas ve Florida ise uzun vakittir Cumhuriyetçi eğilimiyle biliniyor.

Bu eyaletler dışında, Alabama 9, Kentucky 8, Kuzey Dakota 3, Alaska 3, Louisiana 8, Ohio 17, Maine 4, Oklahoma 7, Arkansas 6, Maryland 10, Oregon 8, Massachusetts 11, Colorado 10, Rhode Island 4, Connecticut 7, Minnesota 10, Güney Carolina 9, Delaware 3, Missisippi 6, Güney Dakota 3, Missouri 10, Tennessee 11, Montana 4, Nebraska 5, Utah 6, Hawaii 4, Vermont 3, Idaho 4, New Hampshire 4, Virginia 13, Illinois 19, New Jersey 14, Washington 12, Indiana 11, New Mexico 5, Batı Virginia 4, Iowa 6, Kansas 6 ve Wyoming 3 delege sahibi. Özel statüsü olan başşehir Washington DC’nin de 3 delegesi bulunuyor.

KONGRE SEÇİMLERİ

Kongrenin hangi kanadının hangi parti tarafından denetim edildiği, ABD liderinin çalışma alanını direkt etkilediği için ülke siyasetinde büyük ehemmiyete sahip. Liderin bilhassa bütçe yapma, asker gönderme üzere kararları alma ve dış siyaset üzere başlıklarda Kongre ile çalışması gerekiyor. 435 sandalyeli Temsilciler Meclisi üyeleri 2 yıllığına vazifeye gelirken, 100 sandalyeli Senato üyeleri 6 yıllığına seçiliyor. Böylelikle her 2 yılda bir yapılan Kongre seçimlerinde Temsilciler Meclisinin tamamı, Senato’nun ise 3’te 1’i değişmiş oluyor.

Temsilciler Meclisinde hangi eyaletin ne kadar temsilcisi olacağı, eyaletlerdeki seçim bölgelerinin nüfus yoğunluğuna nazaran belirlenirken, Senato’da ise her eyaletin 2 senatörü bulunuyor. Temsilciler Meclisi üyesinin en az 25 yaşında ve en az 7 yıldır ABD vatandaşı olması, temsil edeceği eyalette yaşaması kural. Bir senatörün de en az 30 yaşında ve en az 9 yıldır ABD vatandaşı olması gerekiyor.

SANDIKLAR TSİ ÇARŞAMBA 05.00’DA KAPANACAK

Üç farklı saat dilimi olan ülkede, oy verme süreçlerinin başlaması ve bitişi eyaletlere nazaran değişiyor. Oy verme süreci, New York ve Virginia’da saat 06.00’da (TSİ 14.00), en kritik eyaletler olan Florida ve Pensilvanya ile başşehir Washington DC’de saat 07.00’de (TSİ 15.00) başladı. Sandıklar, Virginia ve Florida’da 19.00’da (TSİ Çarşamba 03.00), Washington DC ve Pensilvanya’da 20.00’da (TSİ Çarşamba 04.00), New York’ta ise 21.00’de (TSİ Çarşamba 05.00) kapanacak.

Başkanlık seçimini kazanan aday, 20 Ocak 2025’te yemin ederek 4 yıl süreyle ABD’nin 47. başkanı olacak.

SEÇİM GÜNÜNDEN SONRAKİ SÜREÇ

ABD’de seçim süreci, seçim gününden sonra da uzun bir süreyi kapsıyor. Tarihler, eyaletlere nazaran farklılık gösterse de tüm eyaletlerin 10 Kasım-11 Aralık’ta seçim sonuçlarını resmen onaylaması gerekiyor. 17 Aralık’a kadar her eyaletin Seçiciler Kurulu üyelerinin, lider adayına oyunu verip, bu oyları Washington’a göndermesi öngörülüyor. Gönderilen oyların en geç 23 Aralık’a kadar ABD Kongresine ulaşması gerekiyor. Temsilciler Meclisi Genel Kurulu salonunda 6 Ocak’ta bir ortaya gelecek Kongre üyeleri, eyaletlerden gelen oyları alfabetik sıraya nazaran okuyup sayacak. Bu süreç tamamlandıktan sonra sonuçlar resmen duyurulacak. Yeni ABD başkanı, 20 Ocak 2025’te yemin ederek vazifesine resmen başlayacak.