0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Türkiye’nin dış siyasetinde giderek kıymeti artan Afrika, güç işbirliği alanında da Ankara’nın radarına girdi.

Yirmiye yakın Afrika ülkesiyle maden arama, petrol ve doğalgaz işbirliği mevzularında muahedeler imzalayan Türkiye’nin en kıymetli atılımı geçen hafta Somali’nin Hint Okyanusu kıyılarına gönderdiği Oruç Reis araştırma gemisi aracılığıyla sismik araştırmalara başlaması oldu.

Ankara’nın bu yıl sonunda Nijer’de de altın aramaya başlaması bekleniyor.

Türkiye, 2000’li yılların başında başlattığı Afrika Açılımı’nı 2013’te Afrika İştirak Programı’na dönüştürdü ve tüm kıtayla bağlantısını daha kurumsal bir hale getirdi.

Ankara bu adımlarının birinci somut sonuçlarını, askeri ve savunma işbirliği mutabakatları ile savunma sanayi alanında gördü.

Birçok Afrika ülkesine bu alanlarda eğitim ve ekipman takviyesi veren, başta insansız hava araçları olmak üzere savunma sanayi eserlerini tedarik eden Türkiye’nin son birkaç yıldır önceliği ise güç işbirliği oldu.

Aralarında Somali, Sudan, Libya, Angola, Nijer, Nijerya, Fas, Cibuti, Mısır, Cezayir üzere ülkelerin bulunduğu 20’ye yakın ülkeyle madencilik ve güç alanında mutabakatlar imzalayan Türkiye de uygun siyasi ve ekonomik şartların oluştuğu ülkelerle somut işbirliği süreçlerini hayata geçirmeye başladı.

Afrika kıtası hidrokarbon kaynaklarının yanı sıra elmas, altın, uranyum, kobalt, lityum üzere az bulunan madenlerle ABD, Rusya, Çin ve Fransa ve Almanya üzere büyük iktisatların dikkatini çekiyor.

Türkiye bu alanda rekabet ederken sömürgeci geçmişi olmadığını ve Afrika ülkeleriyle eşit alaka kurduğunu vurguluyor.

Oruç Reis sismik araştırmalara başladı

Türkiye’nin Afrika açılımında sembol ülke Somali oldu.

Türkiye ile Somali ortasındaki bağlar, o periyot başbakan olarak misyon yapan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 2011’de yaptığı ziyaretle diğer bir seviyeye ulaştı.

Dünyanın en yoksul ve güvenlik açısından en kuvvetli coğrafyasında bulunan Somali’ye yapılan o ziyaretten itibaren iki ülke ortasında her alanda derin münasebetler kuruldu.

Bunun en son halkası ise Somali ile Türkiye’nin Şubat 2024’te imzaladığı Savunma ve Ekonomik İşbirliği Çerçeve Mutabakatı oldu.

Anlaşma, Türkiye’ye Somali karasularını 10 yıl boyunca müdafaa karşılığında deniz kaynaklarının gelişimine katkıda bulunma hakkı verdi.

Bu adımın akabinde Türkiye Petrolleri Anonim Paydaşlığı ile Somali Petrol Otoritesi ortasında “Türkiye ile Somali Ortasında Hidrokarbon Arama ve Üretim Anlaşması” imzalandı ve Oruç Reis araştırma gemisi 25 Ekim’de Mogadişu Limanı’na demirledi.

Somali açıklarında üç blokta toplam 15 bin kilometrelik bir alanda üç boyutlu sismik faaliyet yapacak olan Türkiye, petrol bulunması durumunda bunu üretme yetkisine de sahip olacak.

Somali’de daha evvel öteki ülkelerin de sismik faaliyette bulunduğu biliniyor lakin birinci kez üç boyutlu çalışma yapılacak olmasının farklı sonuçlar verebileceği bedellendiriliyor.

‘ABD’den teklif geldi’

Güç ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Türk basınına verdiği demeçte, bilhassa ABD’li şirketlerin bu bölgede lisansları olduğunu anımsatarak, Amerikalı bir şirketten servis hizmeti teklifi aldıklarını kaydetti.

Bayraktar, “Buradaki operasyonlara önümüzdeki süreçte milletlerarası şirketlerin de iştiraki kelam konusu olabilir. Biz de Somalililer de buna açık olduklarını söz ettiler. Yani kimse kendini geride kalmış hissetmesin. Biz öncü rolü üstleniyoruz” dedi.

Somali, Ekim 2022’de Amerikan şirketi Coastline Exploration’a yedi blokta petrol arama ruhsatı vermişti.

Enerji uzmanları, jeosismik araştırmalara nazaran Somali’nin 30 milyar varile yakın petrol ve doğal gazı olabileceği öngörüsünde bulunuyor.

Türkiye ve Somali’yle yapılan mutabakat yalnızca denizde değil petrol bulunduğu öngörülen karasal bölgelerde de sondaj yapılmasını içeriyor.

Burada da petrol ya da diğer doğal kaynaklarını bulunması durumunda Türkiye üretim yetkisini kullanabilecek.

Nijer’de altın üretimi

Türkiye’nin Afrika’daki yatırımları açısından son devirde öne çıkan ülkelerinden biri de Nijer.

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler, Güç ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Milli İstihbarat Lideri İbrahim Kalın, Savunma Sanayi Başkanı Haluk Görgün ve Ticaret Bakan Yardımcısı Özgür Volkan Ağar’dan oluşan üst seviye Türk heyetinin 17 Temmuz 2024’te bu ülkeye yaptığı ziyaret çok dikkat çekti.

Gezinin, Nijer’de 26 Temmuz 2023’te yapılan askeri darbe sonucu cunta hükümetinin işbaşında olduğu ve bölgesel tansiyonun devam ettiği bir süreçte yapılması, ziyaretin kıymetini daha da somut kılan ögeler oldu.

Nijer, altın ve uranyum üzere doğal kaynaklar açısından varlıklı bir ülke.

Askeri ve savunma sanayi alanlarında yapılan işbirliği görüşmelerinin sonuçları ile ilgili net açıklamalar yapılmazken, Türkiye ve Nijer güç bakanları petrol ve doğalgaz işbirliği konusunda niyet beyanı imzaladı.

İki bakan, madencilik alanında işbirliği mutabakatını da 22 Ekim’de İstanbul’da imzaladılar.

Nijer 2019’da, ülkenin güneybatısında bulunan ve altın cevherleşmesi açısından potansiyeli yüksek üç sahayı MTA Memleketler arası Madencilik Anonim Şirketi (MTAIC) ismine ruhsatlandırmıştı.

Bu alanlardaki üretimin bu sene sonuna gerçek başlaması öngörülüyor.

Sahaların güvenliğinin Nijer askerleri tarafından sağlanacağı kaydediliyor.

Nijer’de yapılan askeri darbeye birçok Batılı ülkenin yanı sıra Batı Afrika’daki komşuları ve onları bir ortaya getiren 15 ülkeli ECOWAS (Batı Afrika Ülkeleri Ekonomik Topluluğu) da karşı çıktı.

ECOWAS, Nijer’e yaptırım kararıyla birlikte devrilen cumhurbaşkanının yine vazifeye getirilmemesi durumunda askeri güç kullanacağı tehdidinde de bulunmuştu.

Mısır ve Nijerya ile hidrokarbon işbirliği

Türkiye’nin benzeri mutabakatlar imzaladığı ülkeler ortasında Sudan da bulunuyor.

İki ülke 2018’de “Altın ve İlgili Metallerin Aranması ve İşletilmesi İçin İmtiyaz Anlaşmasını” imzaladılar, lakin teknik çalışmalar şimdi somut üretim evresine gelmedi.

Fas, Cibuti, Nijerya üzere ülkelerle de madencilik muahedeleri imzalandı lakin şimdi somut gelişmeler kaydedilmedi.

Libya’da Türk Petrolleri Anonim Ortaklığı’na (TPAO) verilen kara ve deniz alanlarındaki ruhsatlar da kıymetli kaynaklar olarak görülüyor.

Libya, dünyanın önde gelen petrol üreticileri ortasında bulunuyor.

Türkiye ile Libya’nın 2019’da imzaladıkları deniz yetki muahedesi Doğu Akdeniz’deki istikrarları bozmuş ve reaksiyon çekmişti.

Türkiye’nin, Mısır ve Cezayir ile de sıvılaştırılmış doğalgaz ticareti ve yeni üretim alanları bulma adımları var.

Mısır ile son mutabakat Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah es-Sisi’nin Türkiye ziyareti sırasında imzalandı.

Bu mutabakatla iki ülke ortasındaki güç iş birliğini güçlenmesi, elektrik altyapısı ve ticareti, yenilenebilir güç, güç verimliliği, hidrojen ve nükleer güç başlıklarında ortak projeler geliştirmesi hedefleniyor.

Nijerya ile yapılan üç farklı mutabakat güç verimliliği, yenilebilir güç işbirliği ile hidrokarbon ve madencilik işbirliğini içeriyor.

Nijerya’nın dünya petrol rezervinin yaklaşık yüzde 3’üne sahip olduğu bedellendiriliyor.

Türkiye ile Angola da 2021 yılında hidrokarbon ve madencilik bahislerinde işbirliği mutabakatı imzaladı.

Angola yaklaşık 13 milyar varil petrol rezervine sahip.