Antalya İktisadında Kapanma Artışı

Antalya Ticaret Borsası (ATB) Başkanı Ali Çandır, "Geçtiğimiz ay yıllıklandırılmış bilgilerle kurulan şirket kentimizde yüzde 26 azalırken, ülke genelinde yüzde 13 azalmıştır. Kapanan şirket ise kentimizde yüzde 46 artarken, ülke genelinde yüzde 23 artmıştır. Dikkat ederseniz Antalya, kurulan/kapanan şirket hareketliliğinde ülkemizin iki kat gerisinde kalmıştır" dedi.

ATB Ekim ayı Meclis Toplantısı, Meclis Başkanı Erdoğan Ekinci başkanlığında yapıldı. ATB Toplantı Salonu'ndaki toplantıda TUSAŞ saldırısını kınayarak konuşmasına başlayan Ekinci, daha sonra iktisatla ilgili değerlendirmelerde bulundu.

ATB Başkanı Ali Çandır ise, tarım, iktisat ve kente ait değerlendirmelerde bulundu. Çandır, 2024 yılının birinci üç çeyreğinin herkes için kuvvetli geçtiğini, bir taraftan süratle sıkılaşan para siyaseti uygulamaları, öbür taraftan durdurulamayan maliyet artışlarının iş dünyasını sık boğaz ettiğini kaydetti. İç ve dış pazar koşullarının giderek daralmasının da ek zorlukları beraberinde getirdiğini söyleyen Çandır, zorluklara dayanamayan şirketlerin kapandığını kaydetti. Çandır, "Yıl boyunca giderek ağırlaşan bu zorluklara dayanamayan işletmelerimizin kapanma suratları görülmedik seviyede artmıştır. Sizlerle her ay paylaştığım yeni kurulan/kapanan şirket sayılarının eğiliminde daima bozulmalar yaşanmaktadır. Ancak bizim açımızdan daha dikkat cazibeli durum, kentimizdeki eğilimin yıl başından beri ülkemiz genelinden olumsuz ayrışmasıdır. Örneğin geçtiğimiz ay, yıllıklandırılmış bilgilerle kurulan şirket kentimizde yüzde 26 azalırken, ülke genelinde yüzde 13 azalmıştır. Kapanan şirket ise kentimizde yüzde 46 artarken, ülke genelinde yüzde 23 artmıştır. Dikkat ederseniz Antalya, kurulan/kapanan şirket hareketliliğinde ülkemizin iki kat gerisinde kalmıştır" dedi.

"Antalya iktisadı geride"

Ülke genelinde yüzde 176 artan protestolu senet fiyatının Antalya'da yüzde 304 arttığına dikkat çeken Çandır, şunları kaydetti:

"Karşılıksız çek meblağı kentimizde yüzde 372, ülkemizde yüzde 225 artmıştır. İş dünyamızın öncü göstergelerinden biri olan çek ile süreç hacmi ise yeniden yıllıklandırılmış datalarla ülkemizdeki yüzde 71'lik artışa karşılık Antalya'da yüzde 53 artabilmiştir. Yani ticaretin mali istikametiyle ilgili göstergelerde de kentimiz, ülke ortalamasının yaklaşık yüzde 50 gerisinde seyretmektedir. Bir başka öncü gösterge olan kredi kullanımı ise yeniden yıllıklandırılmış datalarla, ticari krediler ülkemizde yüzde 29 ve kentimizde yüzde 37 artmıştır. Tarım kredileri ise kentimizde yüzde 33, ülke genelinde ise yüzde 51 artmıştır. Burada örneklendirdiğim iş dünyası mali dataları yani çek ile süreç hacmi ve kullandırılan krediler resmi enflasyon kadar bile artmamıştır. Başka bir tabirle gerçek büyüme yaşanmamıştır. Bilhassa kentimizdeki iş dünyası ve ekonomik aktivite, ülkemiz genelinin epey gerisinde seyretmektedir. Bu durum yıl başından beri benzeri bir eğilim göstermektedir. Bu izafî yavaş gidişatı sizlerle uzun bir müddettir paylaşmaktayım. Antalya'mız geçmişi itibariyle çoklukla ülkemiz ortalamasından süratli büyümeye alışıktır. Bu genel eğilime yine kavuşmalıyız. Fakat uygulamalar Antalya için zorlayıcı olmaya devam etmektedir. Gerçekten yıllıklandırılmış ihracat bilgileri de yılbaşından bu yana bağıntılı olarak ülkemiz genelinden yavaş gerçekleşmiştir. Açıklanan son bilgiler de bu durumu teyit etmektedir. Toplam ihracat, kentimiz ve ülkemiz için yüzde 2.3 artarken tarım ve besin eserleri ihracatı kentimizde değişmemiş, ülkemiz genelinde ise yüzde 3.8 artmıştır. Yaş meyve sebzede durum daha olumsuzdur. Ülkemizdeki yüzde 5'lik artışa karşılık kentimizde yüzde 5.5 azalış yaşanmıştır. Önümüzdeki aylarda turizmdeki hareketliliğin azalmasıyla kentimiz iktisadının göreli olumsuz ayrışması, daha da besbelli hale gelme riskini taşımaktadır. Hepimiz, önümüzdeki genel sıkılaşma siyasetlerine ve bunların kentimize olan göreli yüksek olumsuz yansımalarına daha fazla odaklanmalıyız."

Gençleri tarıma yönlendirecek öneriler

Tarım kesiminin son devirde süratli bir biçimde iş gücünün azalması ve çalışanların yaş ortalamasının 58'e yükselmesi üzere yapısal sıkıntılarla karşı karşıya olduğunu vurgulayan Çandır, iş gücü probleminin Antalya ve gibisi kentlerde emeğe dayalı ziraî üretim alanlarında kayıplara neden olduğunu söz etti. TÜİK datalarına nazaran 2023 yılında yaşlı nüfusun yüzde 57,7'sinin, genç nüfusun ise yüzde 13,6'sının tarımda çalıştığını belirten Çandır, "Gençler tarıma yönelmek yerine tarım dışı alanları tercih etmektedir. Dalın içinde bulunduğu bu sorunu aşabilmesi için tarımda çalışmayı, üretmeyi, teşebbüsçü olmayı ve kırda hayatı cazip hale getirecek kamu siyasetlerine gereksinim vardır. Aksi halde toplumsal sürdürülebilirliğimiz önemli ziyan görecektir" dedi.

Çandır, genç nüfusu tarıma yönlendirmek için tekliflerde bulunarak, "Tarımda mesleksel eğitim sonrası iş garantisinden teşebbüs teşviklerine, özel finansman ve fiyat dayanaklarından askerlik mühleti muafiyetine ve kesime özel bir toplumsal güvenlik modeli geliştirilmesi üzere ortak akılla oluşturulacak planlama ve stratejilere muhtaçlık vardır" dedi.

"Hububat üreticileri, mısır, meyve ve zerzevat üretimine yöneldi"

Konuşmasında iklim değişikliği ve su yetersizliğine de dikkat çeken Ali Çandır, "Üzülerek tabir ediyorum ki korktuğumuz günlerin gelmekte olduğunu görüyoruz" dedi. Bu yıl iklim değişikliği, vakitsiz ve yetersiz yağış kaynaklı Antalya genelinde arpa-buğday randıman ve kalitesinde önemli düşüş yaşandığını bildiren Çandır, "Hasat edilen mahsulün büyük kısmı da yemlik olarak bedellendiriliyor. Ayrıyeten önümüzdeki üretim devri için yayladaki ilçelerimizde kuraklık nedeniyle buğday ekimlerinde gecikmeler yaşanmakta ve girdi maliyetlerindeki artış üretim iştahını azaltmaktadır. Bu nedenle hububat üreticileri, mısır, meyve ve zerzevat üretimine yönelmekte ya da yerlerini nadasa bırakmaktadır" tabirlerini kullandı.

Yaşanan işgücüne erişim zorluğu ve yüksek personellik maliyetleri nedeniyle pamuğa yönelemeyen üreticinin devayı mısır üretmekte, avokado bahçesi kurmakta ya da örtü altı üretime geçmekte aradığını tabir eden Çandır, "Toplu üretim planlaması yapılması ve takviyelerin vaktinde ödenmesi tahlil tekliflerinin başında gelmektedir. Tarım ve Orman Bakanlığı, stratejik ürünleri kapsayan bir adım attı, çalışmalara başladı. Lakin uygulama şimdi başlamadı ve dayanaklar hala vaktinde ödenmiyor. Geç yapılan dayanak ödemeleri ise üreticiyi motive etmekte yetersiz kalıyor" dedi.

"Yağ fiyatlarında kayda bedel bir artış beklenmiyor"

Antalya'nın zeytin rekoltesinde bu yıl yüzde 45 artış beklendiğini, 55 bin ton zeytin ve 10 bin ton zeytinyağı rekoltesi varsayım edildiğini söyleyen Çandır, iklim değişikliğinden kaynaklı istenilen yağışların görülmemesi nedeniyle sofralık olarak pahalandırılacak zeytinlerin kalibresinde sorun yaşandığını vurguladı. Çandır, "Bu yıl İspanya'daki üretimin artacağı varsayımı nedeniyle yağ fiyatlarında kayda bedel bir artış beklenmiyor" halinde konuştu.

"Antalya'nın taşına toprağına sahip çıkmak boynumuzun borcu"

Antalya'nın bir taraftan iklim değişikliği ve su kaynaklı sıkıntılarla boğuşurken, başka yandan güneş güç santrali (GES) ve hidroelektrik santrali (HES) projeleri, taş ve maden ocaklarının kent gündemini meşgul ettiğini belirten Çandır, şunları söyledi:

"Oysa ki Antalya'yı Antalya yapan tarihi, tabiatı, taşı, toprağı ve iklimidir. Bizler GES, HES, taş ve maden ocakları konusunda tümden reddedici değiliz. Merkezden kağıt üzerinde ve uzaktan algılamayla verilmiş müsaadelerin yerelde neden olduğu tahribat ve yansıların yansımalarını daima yaşıyoruz. Bu tekniğin kesinlikle yereldeki taraflarla ve paydaşlarla tesirli bir seviyede değerlendirmesinden sonra harekete geçilmesi gerektiğini düşünüyoruz. Zira tabiata verdiğimiz tahribata değip değmediğine bakmamız gerekir. Dağlarımızın delik deşik edilmesine, ziraî potansiyelimizin yok edilmesine, havamızın bozulmasına ve sularımızın ziyan görmesine gönlümüz razı değil. Bugünün gereksinimleri için gelecek kuşaklara tükenmiş bir kent devretmeye hakkımız yok. Münasebetiyle kentimiz ve ülkemiz bütçesine gelir sağlayan ve hatta döviz kazandıran bu alanlarda müsaade verilen ya da verilecek olan her türlü faaliyetin olumsuz tesirleri de yeterli hesap edilmelidir. Bu kentin havasına, suyuna, taşına, toprağına, tarihine ve tabiatına sahip çıkmak hepimizin boynunun borcudur."

Meclis'te üyeler, bölümleriyle ilgili değerlendirmelerde bulundu. - ANTALYA